1 lipca 2016 roku, o godzinie 17.00 w budynku Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej odbędzie się wernisaż wystawy kaligrafii i iluminatorstwa. Jest to drugie z kolei przedsięwzięcie tego typu, po ekspozycji „Homo scribens”, obecnej w Muzeum w roku ubiegłym (sierpień-wrzesień). Aktualna wystawa prezentuje kolekcje prac mistrzów kaligrafii: dr Joanny Zakrzewskiej z Gdańska oraz mgr. Grzegorza Barasińskiego z Krakowa.
Dr Joanna Zakrzewska– japonistka, kaligraf i iluminator, wykładowca w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Gdańsku (lektorat języka japońskiego, historia i kultura Japonii, kaligrafia), doktorat uzyskała w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Naukowo zajmuje się estetyką sztuki japońskiej, w szczególności kaligrafii i malarstwa tuszowego. Jest również absolwentką Krakowskiej Szkoły Kaligrafii, Iluminatorstwa i Dziedzin Pokrewnych. Prowadzi warsztaty i pokazy kaligrafii łacińskiej i japońskiej. Aktywnie działa zarówno na polu akademickim (monografia „Sakuteiki –zapiski o zakładaniu ogrodów”, liczne publikacje naukowe, wykłady, konferencje) oraz artystycznym (wystawy i warsztaty).
Obecna ekspozycja liczy 54 prace.
W przygotowanym wstępie do wystawy artystka pisze:
Wystawa „Pismo – nośnik kultury” prezentuje kaligrafię w kontekście jej powiązań z różnymi kulturami piśmienniczymi. Jest wynikiem moich zainteresowań kaligrafią, pismem, językiem oraz kulturą. Swoją kaligraficzną przygodę rozpoczęłam od fascynacji kulturą i pismem japońskim, a zaprowadziła mnie ona poprzez kaligrafię łacińską w nowe, nieznane mi obszary, takie jak kaligrafia ruska, hebrajska czy grecka.
Każda kultura utrwala myśli, idee, historię i tradycję przy pomocy zapisu. Styl tego zapisu jest połączeniem wielu różnych czynników. Przede wszystkim języka oraz upodobań estetycznych danego społeczeństwa. Niezwykle ważną rolę odgrywa tu również narzędzie pisarskie oraz materiał piśmienniczy. W ten sposób powstaje zapis, który jako całość wizualna, a więc estetyczna oraz językowa jest niejako odzwierciedleniem kultury, w której powstał.
Wystawa składa się z dwóch części: kaligrafii japońskich oraz innych, w tym głównie łacińskich. W części poświęconej kaligrafii japońskiej znajdują się duże prace napisane w czterech różnych stylach: wzorcowym, kursywnym, trawiastym oraz kancelaryjnym. Są to style pochodzenia chińskiego, które wraz z pismem dotarły do Japonii i tam zostały zaadoptowane. Mniejsze prace przedstawiają japoński wkład w sztukę kaligrafii. Poprzez stworzenie prostszych wizualnie sylabariuszy Japończycy zaczęli je łączyć ze sobą w wieloznakowe kompozycje linii, a następnie rozbijając zwartą kompozycję stworzyli unikalne dzieła wykorzystujące białą przestrzeń jako element znaczący.
W części poświęconej kaligrafii japońskiej znaleźć można również prace ukazujące bardziej indywidualistyczne podejście do kaligrafii w postaci pojedynczych znaków charakterystycznych dla późniejszych okresów rozwoju kaligrafii w Japonii.
Część poświęconą kaligrafii łacińskiej i innej podzielić można na cztery części. Pierwsza z nich jest cyklem w trakcie jego realizacji poświęconym wierszom księdza Twardowskiego. Druga to również początek cyklu, którego główną ideą uczyniłam cytat z Ewangelii św. Jana „Na początku było Słowo.” Cytat ten pojawia się w różnej stylistyce, w różnych językach i w różnych rodzajach zapisu (pismo ruskie, greckie). „Słowo” (grec. Logos), które jest ideą zapisaną w słowach staje się własną wizualną rzeczywistością, nabiera różnych kształtów w różnych językach, pozostając jednocześnie owym Logos w warstwie ideowej. Ten związek pomiędzy tekstualnością, wizualnością a ideą sprawił, że cytat ten zainspirował mnie do podjęcia trudu prześledzenia go we wszystkich językach świata. Prace pokazane na wystawie to początek mojej drogi w tym kierunku. Część trzecia to prace różne, zaś czwarta to próby połączenia kaligrafii łacińskiej z japońską. W tej kwestii równieżznajduję się na początkowym etapie poszukiwań.
Autorem drugiej kolekcji jest mgr Grzegorz Barasiński – kaligraf i nauczyciel, założyciel i prezes Polskiego Towarzystwa Kaligraficznego, z wykształcenia religioznawca
z zawodu skryba-iluminator, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia doktoranckie kontynuuje na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. W sposób szczególny zajmuje się religijnym i mistycznym wymiarem pięknego pisania ksiąg świętych. Odtwórca dawnych dokumentów pergaminowych m.in. dokumentu fundacyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Założyciel Krakowskiej Szkoły Kaligrafii, Iluminatorstwa i Dziedzin Pokrewnych, oraz Letniej Szkoły Kaligrafii w Wigrach, człowiek wielce oddany propagowaniu kaligrafii, dawnych pism i tematów związanych z dawną książką rękopiśmienną. Pomysłodawca i organizator wielu przedsięwzięć związanych z tą dziedziną.
Zatytułował on swoją wystawę Bis orat qui scribit (Kto pisze, modli się dwa razy). Kolekcja jego prac podkreśla szczególne piękno dawnej księgi rękopiśmiennej oraz pracę człowieka, mnicha, skryby, iluminatora zapisującego słowa o wyjątkowym znaczeniu. Sam autor podkreśla, że im częściej zapisujemy lub przepisujemy słowa ważne, słowa święte, tym stajemy się lepsi. Kaligrafując poszczególne litery w skupieniu kształtujemy nie tylko charakter naszego pisma, ale kształtujemy i ulepszamy nasze wnętrze zwracając uwagę na sens tych słów.
Zaś słowa piękne i ważne wymagają równie pięknej jak one oprawy. Dlatego też w dawnych wiekach dążono aby karty ksiąg, zwłaszcza ksiąg religijnych posiadały najpiękniejsze zdobienia i oprawy. Używano do nich drogocennych materiałów jak złoto, purpura i kamienie szlachetne jako symbolu czci i uwielbienia dla Stwórcy.
Zaczerpnięte z nich wzory i inspiracje możemy podziwiać w tej ekspozycji. Część kolekcji odwołuje się do piękna zapisu historycznymi krojami pism – modlitw, cytatów antycznych autorów, ważnych dokumentów monarszych. Pozostała część obrazuje zaś piękno samego inicjału czyli litery ozdobnej rozpoczynającej wyraz. Kolekcja liczy 42 prace. Jest to niewielka część dorobku artystycznego tego autora. Jego wyjątkowe dzieła to m.in. rekonstrukcja XIV wiecznego dokumentu fundacyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, modlitwa do Św. Salomei, znajdująca się w krakowskiej bazylice O.O. Franciszkanów; rekonstrukcja XV- wiecznego dokumentu z kancelarii Ludwika II. Wiele jego prac znajduje się w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą. Mamy nadzieję że wystawa w Muzeum ucieszy oczy i serca zwiedzających, skłoni do głębszej refleksji nad związkiem pisma z kulturą, nad pracą dawnego i współczesnego kaligrafa, zwróci uwagę na piękno dawnej księgi rękopiśmiennej i pisma odręcznego. Zapraszamy do zwiedzania. Ekspozycja będzie dostępna od 1 lipca do 15 września 2016.
